Maj/Czerwiec 2017, Morze Północne

W dniach 20 maja do 9 czerwca 2017 r. w ramach projektu „Santi Odnaleźć Orła” z pokładu jednostki hydrograficznej “MEWO NAVIGATOR” zrealizowaliśmy kolejny etap badań mających na celu zlokalizowanie na dnie Morza Północnego wraku ORP Orzeł. W ramach ekspedycji kontynuowaliśmy rozpoczęte w roku 2015 systematyczne pomiary batymetryczne dna w bezpośrednim sąsiedztwie pozycji ataku lotniczego brytyjskiego samolotu przeprowadzonego 3 czerwca 1940 roku na okręt podwodny. Atak miał miejsce około 120 mil morskich od wybrzeża Wielkiej Brytanii na szerokości geograficznej odpowiadającej w przybliżeniu położeniu Edynburga.

Ponadto celem maksymalnego wykorzystania potencjału badawczego wytypowaliśmy kilkadziesiąt interesujących pozycji możliwego zalegania wraków na trasie dojścia do obszaru badań, odpowiadającej w części historycznej trasie powrotu ORP Orzeł z ostatniego patrolu, a także na trasie naszego powrotu pokrywającej się z możliwym kursem powrotu Orła z sektora A1 w jakim miał realizować zadania do dnia 3 czerwca 1940r. Badania w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca ataku polegały na systematycznym przeszukiwaniu całego obszaru dna sąsiadującymi ze sobą pasami o szerokości około 300 metrów, których długość przekraczała czasami 34 km.

W trakcie 12 dni pomiarowych w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca ataku lotniczego udało się nam szczegółowo zbadać ok. 900 km2 dna Morza Północnego wykluczając, aby w odległości do 8 mil morskich od centrum obszaru zalegał wrak poszukiwanego okrętu. Łączny przebadany obszar w latach 2015-2017 wynosi więc już ponad 1000 km2. Ponadto przeszukaliśmy dno w szeregu mniejszych obszarów w miejscach potencjalnego przebywania ORP Orzeł w czasie ostatniego patrolu.

W jednym z takich obszarów położonym około 5 mil morskich od trasy jaką powinien w czerwcu 1940 r. powracać ORP Orzeł po zakończeniu realizacji zadań, odkryliśmy wrak okrętu podwodnego o parametrach zbliżonych do poszukiwanej przez nas jednostki. Szczegółowe pomiary odnalezionego wraku okręt pozwoliły na ustalenie, iż ma on 88 metrów długości i ok.7 metrów szerokości, jest więc o 4 metry dłuższym od poszukiwanego ORP Orzeł. Kwerenda materiałów archiwalnych i danych technicznych okrętów podwodnych jakie operowały i mogły zostać zatopione na tym akwenie, a także analiza parametrów technicznych wraku pozwoliła na wytypowanie, iż odnalezionym okrętem podwodnym z dużym prawdopodobieństwem jest brytyjski HMS Narwhal, okręt torpedo-minowy typu Porpoise.

Okręt ten wyszedł w dniu 22 lipca 1940r. z bazy w Blyth na patrol w kierunku wybrzeża Norwegii, gdzie miał zrealizować zadanie minowania torów wodnych wykorzystywanych przez niemiecką marynarkę wojenną. Okręt z nieznanych dotychczas przyczyn nie powrócił z patrolu planowanego do dnia 30 lipca 1940r. Przyjmowano, że został on zatopiony w okolicach brzegów norweskich w czasie realizacji zadania. Odnalezienie okrętu w pobliżu trasy przejścia brytyjskich okrętów podwodnych z patroli pozwala na powiązanie przyczyn jego zatonięcia z atakiem lotniczym niemieckiego Samolotu Do-17 przeprowadzonym dnia 23 lipca 1940r. na nieustalony aliancki okręt podwodny. Przemawiają za tym także uszkodzenia okrętu w postaci zniesienia znacznej części zabudowy pokładu w części pomiędzy kioskiem a rufą okrętu co jest zgodne z opisem ataku lotniczego, w wyniku którego okręt miał otrzymać bezpośrednie trafienie bombą właśnie w tej okolicy kadłuba.

W innych badanych pomniejszych obszarach i miejscach potencjalnego zalegania wraków na trasie dojścia, a także zejścia z badanego obszaru, których przeszukaliśmy blisko 40, oprócz wspomnianego okrętu podwodnego udało się nam odnaleźć i zbadać 29 różnego rodzaju wraków. Natomiast w samym obszarze bezpośrednio sąsiadującym z miejscem brytyjskiego ataku z dnia 3 czerwca 1940 r. w czasie bieżącej ekspedycji odnaleźliśmy kolejne 4, nieznane dotychczas, wraki statków. Daje to łączną liczbę (uwzględniając wraki odnalezione w 2015 r.) 10-ciu odnalezionych przez nas w tym obszarze wraków statków i okrętów. Niestety, żaden z przebadanych wraków nie odpowiada parametrami technicznymi wrakowi poszukiwanego ORP Orzeł. Oznacza to, że błąd nawigacyjny jakim obarczona jest wskazana przez brytyjskiego pilota pozycja ataku na okręt podwodny, wynosi więcej aniżeli 8 mil morskich (najmniejsza odległość do granic przebadanego obszaru). W trakcie tegorocznej ekspedycji trwającej 21 dni przepłynęliśmy 3700 mil morskich i przebadaliśmy łącznie 1090 km2 dna Morza Północnego.

Galeria