Category Archives: Baza odkrywców

HENRYK BRONISŁAW ARCTOWSKI (1871-1958)

Polarnik, geofizyk, geolog, geograf, meteorolog, glacjolog.

Kierownik naukowy pierwszej międzynarodowej naukowej wyprawy polarnej, która zimowała w Antarktyce.

Pierwszy Polak przyjęty do The Explorers Club

„Moim największym szczęściem byłoby uczynić moje życie użytecznym dla ludzkości… chciałbym przez moją pracę przyczynić się do zwycięstwa prawdy i upowszechniania postępu…” – pisał  26-letni Henryk Arctowski. Swój życiowy program bardzo konsekwentnie zrealizował. I choć był czas, ze stracił wszystko, co posiadał, to powinien czuć się bardzo szczęśliwy…

Henryk Arctowski w Waszyngtonie (marzec 1940).
Źródło: Wikimedia Commons
Czytaj dalej

MAURYCY AUGUST BENIOWSKI (1746-1786)

Pierwszy Europejczyk, który przebył trasę z Kamczatki do Japonii

– Po co umieszczać biogram postaci na wpół fikcyjnej? – usłyszeliśmy budując tę Bazę Odkrywców. A przecież dokumenty do których dotarli badacze dowiodły jak wiele autentycznych wydarzeń opisał w swych pamiętnikach Maurycy Beniowski, jedna z najbardziej barwnych postaci XVIII w. Łączy wiele krajów, ludzi, wydarzeń.  Czy wciąż ulegamy echom dawnej rosyjskiej propagandy z czasów zaborów?  Zachęcamy do szukania o nim prawdy.

Wymyślony portret Maurycego Beniowskiego, autorstwa Kajetana Saryusza Wolskiego, podobno daleko odbiegał od rzeczywistości
Źródło: Roszko J., „Maurycy Beniowski. Awanturnik nieśmiertelny”, Katowice 1989
Czytaj dalej

ALEKSANDER PIOTR CZEKANOWSKI (1833-1876)

Geolog, paleontolog, geograf, badacz Syberii, wypełniał białe plamy na mapach Syberii, opracował mapy geologiczne nieznanych wcześniej terenów Rosji

Ojciec Aleksandra, Wawrzyniec, był zamiłowanym entomologiem i zbieraczem owadów. Lecz to dzięki synowi – więźniowi cara Rosji, pognanemu pieszo na Syberię, nazwisko Czekanowski zostanie uwiecznione w nazwach owadów, pająków, roślin, pasma górskiego…

Aleksander Czekanowski
Źródło: www.katalogmonet.pl
Czytaj dalej

JAN CZERSKI (1845-1892)

Geolog, paleontolog, niestrudzony badacz Syberii, pionier badań obszarów pomiędzy wielkimi rzekami syberyjskimi: Indygirka i Kołyma

Był jednym z najwybitniejszych badaczy Syberii – twierdzą niektórzy rosyjscy uczeni o Janie Czerskim, który za udział w Powstaniu Styczniowym przeciw Rosji zesłany został jako więzień cara na antypody imperium. Jego badania dotyczące Bajkału „stały się podwalinami pod naukę o rozwoju tektonicznym całego kontynentu azjatyckiego, a badania gór wznoszących się nad Bajkałem przywiodły go po raz pierwszy w historii nauki światowej ku ideom geomorfologii ewolucyjnej” – twierdził wybitny geograf radziecki L.S. Berg. Według kronikarzy Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego ten przypędzony na Syberię przybysz – choć samouk – wnikliwością swoich badań przerósł największych badaczy krajowych.

Czytaj dalej

BENEDYKT TADEUSZ DYBOWSKI (1833-1930)

Przyrodnik, lekarz, badacz Syberii, Kamczatki, ogromnie zasłużony dla badań Bajkału, nazywany „ojcem polskiej limnologii”

„Będąc jeszcze pacholęciem słyszałem na Litwie od powracających z Syberii wygnańców o życiu i czynach Dybowskiego. W długie zimowe wieczory wsłuchiwałem się – jakby w opowieści o Robinsonie – jak to Dybowski z Dubieckim i Kietlińskim budowali chatę w Darasuniu lub rąbali lód, by zakładać sieci dla połowu fauny Bajkału; jak to znowu Dybowski, przygotowując się do ekspedycji po Amurze, budował statek, a w końcu niósł pomoc trędowatym na Wyspach Komandorskich” – wspominał profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Julian Talko-Hrycewicz.1 Dla tamtego pokolenia Benedykt Dybowski był podziwianym bohaterem.

Benedykt Dybowski
Źródło: Słabczyński W., ”Polscy podróżnicy i odkrywcy”
Czytaj dalej

JAN REINHOLD (1729-1798) i JERZY ADAM (1754-1794) FORSTEROWIE

Ojciec i syn Forsterowie wzięli udział w podróży dookoła świata kapitana Jamesa Cooka w latach 1772-1775, uczestnicząc w odkryciach geograficznych

Do dziś nie milkną spory o narodowość obu badaczy. Jan – ojciec, miał w tym względzie opinię jednoznaczną – uważał się po prostu za porządnego człowieka i chrześcijanina. Jerzy – syn, był bez wątpienia kosmopolitą, choć pod koniec życia, w słowach skierowanych do niemieckiego ministra edukacji wyraził się jasno przynajmniej kim nie jest: “… urodziłem się na ziemi polskiej o milę od Gdańska i opuściłem tę ziemię rodzinną, gdy przeszła pod panowanie pruskie, a więc nie jestem Prusakiem”.

Czytaj dalej

GASPAR DA GAMA (1450-1510)

Podróżnik, nawigator, współodkrywca Brazylii

„Bez Żydka z Poznania po Indji krążącego, a chrztem Gaspar da Gama, zwanego, Vasco da Gama 1498 i Kabral 1500 nie mieliby tego powodzenia w swych wyprawach, jakie on im zjednał” tak wspomina Gaspara da Gama Joachim Lelewel w swym dziele pt. „Polska. Dzieje i rzeczy jej”, wydanym w Poznaniu w 1858 r.

Czytaj dalej

JAN STANISŁAW KUBARY (1846-1896)

Podróżnik i badacz kultur Oceanii. Pionier badań Mikronezji.

Jego opisy etnograficzne należały do pierwszych tak szczegółowych relacji z tej części Oceanii.

Jan Kubary, 1873 r.
Źródło: Wikimedia Commons
(za Smolińska L., Sroka M., „Wielcy znani i nieznani”, Warszawa 1988)

Jan Stanisław Kubary urodził się w Warszawie, znajdującej się w zaborze rosyjskim podczas podziału Polski miedzy sąsiednie państwa: Prusy, Rosję i Austrię. W mieście tym studiował medycynę. W wieku 17 lat, w 1863 r., wziął udział w Powstaniu Styczniowym przeciw Rosjanom. Chcąc uniknąć zesłania na Syberię wplątał się w sidła carskiej tajnej policji, zobowiązując się do podjęcia działalności agenturalnej. Żeby uciec od tych fatalnych kontaktów i od podejrzeń swych bliskich, w 1868 r. uciekł z Warszawy i pieszo poszedł do Berlina.

Czytaj dalej

BRONISŁAW MALINOWSKI (1884-1942)

Etnolog, antropolog, humanista, badacz życia i obyczajów ludności Melanezji

Bazą wypraw Bronisława Malinowskiego był Port Maresby na Nowej Gwinei, dzisiaj stolica Papui Nowej Gwinei. Podczas wyprawy w 1914 r. najdłużej przebywał na wyspie Mailu, gdzie obserwował życie codzienne, obyczaje miejscowej ludności. Celem tych obserwacji była analiza podobieństwa tej ludności do australijskich Aborygenów. Na dłużej, w latach 1915-1917 zatrzymał się na Wyspach Trobriandzkich, leżących na wschód od Nowej Gwinei, gdzie prowadził intensywne badania i obserwacje etnologiczne. Mimo, że większą część życia spędził w Anglii, to jednak w Polsce drukowano jego prace.

Portret Bronisława Malinowskiego
Źródło: Malinowski B. „Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego. O zasadzie ekonomii myślenia”, PWN, 1984
Czytaj dalej

ERNEST MALINOWSKI (1818-1899)

Projektant i budowniczy Centralnej Kolei Transandyjskiej, przez ponad 100 lat najwyżej położonej na świecie

Z pustynnego wybrzeża Pacyfiku, na którym położona jest Lima, do śniegów w Andach na wysokość 4818 m n.p.m. pnie się kolej – “cud inżynierii XIX w.”. Zaprojektował ją, budował w dramatycznych okolicznościach, a także łożył na nią własne fundusze Polak. Zdumiewające, jak postać genialnego inżyniera – Ernesta Malinowskiego, po jego bezdzietnej śmierci została zapomniana, chociaż jego wizerunek widniał na pomnikach w Limie.

Czytaj dalej