Etnolog, antropolog, humanista, badacz życia i obyczajów ludności Melanezji
Bazą wypraw Bronisława Malinowskiego był Port Maresby na Nowej Gwinei, dzisiaj stolica Papui Nowej Gwinei. Podczas wyprawy w 1914 r. najdłużej przebywał na wyspie Mailu, gdzie obserwował życie codzienne, obyczaje miejscowej ludności. Celem tych obserwacji była analiza podobieństwa tej ludności do australijskich Aborygenów. Na dłużej, w latach 1915-1917 zatrzymał się na Wyspach Trobriandzkich, leżących na wschód od Nowej Gwinei, gdzie prowadził intensywne badania i obserwacje etnologiczne. Mimo, że większą część życia spędził w Anglii, to jednak w Polsce drukowano jego prace.
Źródło: Malinowski B. „Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego. O zasadzie ekonomii myślenia”, PWN, 1984
Od 1930 r. był członkiem korespondentem, zaś od 1938 r. członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Umiejętności. W czasie II wojny światowej został powołany na prezesa Polskiego Instytutu Narodowego w Nowym Jorku. Mimo wielu lat spędzonych za granicą zawsze, jak podkreślał, był Polakiem. Zawarł to w kilku słowach: „Służyłem polskiej nauce zawsze, nie mniej niż inni, tylko inaczej. Polakiem nigdy czuć się nie przestałem”.
Oto tytuły najważniejszych opracowań książkowych:
„Ogrody koralowe i ich magia”, „Seks i stłumienie w społeczności dzikich”, „Argonauci Zachodniego Pacyfiku”, „Zwyczaje i zbrodnia w społeczności dzikich”, „Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji”, „Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego”, „O zasadzie ekonomii myślenia”.
Bronisław Malinowski urodził się Krakowie 7 kwietnia 1884 r. Ojciec Lucjan Malinowski był profesorem filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, który swą wiedzę pozyskał słuchając wykładów na wyższych uczelniach w Petersburgu, Moskwie, Jenie, Berlinie i Lipsku.
Kiedy Bronisław miał 10 lat umarł mu ojciec, a jego wychowaniem zajmowała się już tylko matka Zofia. Po ukończeniu gimnazjum im. króla Jana Sobieskiego w Krakowie, zapisał się na Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podjął studia z zakresu matematyki, fizyki, a potem filozofii, historii i innych przedmiotów humanistycznych. W 1906 r. uzyskał absolutorium na UJ, a dwa lata później w 1908 r. stopień naukowy doktora filozofii, po przedstawieniu pracy pt. „O zasadzie ekonomii myślenia”. Jego zainteresowania kierowały się w stronę humanistyki, etnologii i antropologii społecznej. W tym czasie często odwiedzał Zakopane, będąc wielokrotnie gościem w domu Stanisława Witkiewicza. Spotkał tam Ignacego Paderewskiego, Helenę Modrzejewską, Stefana Żeromskiego, Władysława Reymonta, Jacka Malczewskiego, Karola Szymanowskiego. Spotkania z tymi ludźmi miały duży wpływ na jego humanistyczny i artystyczny rozwój intelektualny. W 1909 r. wyjechał na studia do Lipska. Na krótko przyjechał do kraju w 1910 i 1912 r. Podczas tych pobytów wygłaszał referaty w Akademii Umiejętności w Krakowie. Po raz ostatni odwiedził ojczyznę w 1923 r.
W 1910 r. wyjechał do Londynu, gdzie podjął studia podyplomowe z zakresu antropologii społecznej. Poznał tam wielu wybitnych uczonych i badaczy tej specjalności. W roku 1914 wyjechał do Nowej Gwinei w celu podjęcia własnych badań naukowych. W dwóch rocznych okresach, od czerwca 1915 r. do maja 1916 r. i od listopada 1917 r. do listopada 1918 r. prowadził bardzo intensywne badania w obszarze archipelagu Wysp Trobriandzkich, leżących w obszarze Melanezji, na wschód od wybrzeży Nowej Gwinei.
Źródło: Malinowski B., ”Ogrody koralowe i ich magia”, T. 4, PWN, 1986
W 1916 r. otrzymał po raz drugi stopień doktorski, tym razem Uniwersytetu Londyńskiego, za pracę z 1913 r., zatytułowaną „The Family among the Australian Aborigens” oraz „The Natives of Mailu” z 1915 r. Po powrocie z Australii przygotował obszerne opracowanie pt. „Argonauts of the Western Pacific”, wydane w 1922 r. W tym samym roku miał objąć zaproponowaną przez władze Uniwersytetu Jagiellońskiego Katedrę Etnologii. Nie podjął jednaj tej zaszczytnej funkcji, pisząc do Dziekana Wydziału list, w którym uzasadniał swoją decyzję:
„Przede wszystkim pragnę wyrazić, jak głęboko wdzięczny i wzruszony jestem tym zaszczytnym uznaniem mojej szczupłej jeszcze pracy naukowej. Z prawdziwym żalem tedy muszę oświadczyć, że żadnych nowych obowiązków nauczycielskich obecnie przyjąć nie mogę, gdyż mam bardzo duży zapas materiałów etnograficznych, które muszę bez zwłoki opracować”1.
Malinowski podjął natomiast pracę wykładowcy w London School of Economics. W roku 1927 otrzymał stanowisko profesora w nowo utworzonej Katedrze Antropologii przy tej Uczelni, gdzie prowadził wykłady do wybuchu II wojny światowej. W tym okresie był zapraszany m.in. do Genewy, Wiednia, Rzymu i Oslo w celu przeprowadzenia tam cyklu wykładów.
W 1934 r. odbył trzymiesięczną podróż do południowej i wschodniej Afryki w celu prowadzenia obserwacji etnologicznych oraz wizytacji swoich uczniów, prowadzących tam badania naukowe. Na prowadzonych przez Malinowskiego seminariach wykształciła się bowiem duża grupa późniejszych wybitnych uczonych z zakresu antropologii. W drugiej połowie 1938 r. otrzymał jednoroczny urlop, w czasie którego nie musiał prowadzić zajęć na macierzystej uczelni. Wyjechał więc do USA, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej. Podjął w związku z tym wykłady jako profesor Yale University.
Źródło: Young M. W., „Bronisław Malinowski Odyseja antropologa 1884-1920”
Bronisław Malinowski swój sposób prowadzenia badań, analizy materiałów, rozumienia całej złożoności życia człowieka zawarł w niżej cytowanych słowach:
„Celem tym (zrozumienia człowieka) jest, mówiąc najkrócej, uchwycenie tubylczego punktu widzenia, stosunku krajowca do życia, zrozumienia jego poglądu na świat. Przedmiotem naszych studiów jest człowiek, musimy więc badać wszystko to, co go dotyczy w sposób najbardziej bezpośredni, to znaczy, wpływ, jaki wywiera na niego całokształt życia. Może zrozumienie natury ludzkiej w postaci tak nam odległej i obcej rzuci światło i na naszą własną”2.
W imię idei humanizmu, wolności i tolerancji występował przeciw nowym wersjom nacjonalizmu, totalitaryzmu. Był jednym z założycieli Polish Institute of Arts and Sciences in America i jego pierwszym prezydentem. Na pierwszym zebraniu nawiązywał do tragicznych wydarzeń, jakie miały miejsce w Polsce i Europie, określając jednocześnie rolę badaczy tam na emigracji. Mieli oni, jego zdaniem, w całej pełni oddać się pracy naukowej i kulturalnej, tak na polu filozofii, nauk przyrodniczych i społecznych. Powinni byli poświęcić się tam badaniom, nauczaniu, pracy literackiej dla idei humanizmu.
Malinowski zmarł nagle 16 maja 1942 r. w New Haven w Stanach Zjednoczonych.
Zdzisław i Edyta Preisnerowie
Redakcja i przygotowanie do publikacji Róża Paszkowska
Literatura:
Malinowski B., „Wierzenie pierwotne i formy ustroju społecznego. O zasadzie ekonomii myślenia”, T. 1, PWN, 1984.
Malinowski B., „Zwyczaj i zbrodnia. Życie seksualne dzikich”, T. 2, PWN, 1984.
Malinowski B., „Argonauci Zachodniego Pacyfiku”, T. 3, PWN, 1986.
Malinowski B., „Ogrody koralowe i ich magia”, T. 4-5, PWN, 1987, 1986.
Malinowski B., „Seks i stłumienie w społeczności dzikich”, T. 6, PWN, 1987.
Young M. W., „Bronisław Malinowski. Odyseja Antropologa 1884-1920”, Wyd. Twój Styl, 2008.
Źródło: www.polona.pl